Toespraak door burgemeester Jan van Zanen bij de uitreiking van een Koninklijke onderscheiding aan Jeanne Diele, 20 november 2021

Goedemiddag,

geachte mevrouw Diele,

U bent een vrouw die in ieder mens het goede ziet. En dat ook in ieder mens naar boven haalt. U verstaat de kunst te luisteren en u in mensen in te leven, zonder te oordelen. Het is de rode draad in uw vrijwillige bestuurlijke werkzaamheden. Werkzaamheden met een grote maatschappelijke impact.

Vanuit uw eigen traumatische ervaringen als kind van een ‘foute’ vader, bent u meer dan 25 jaar vrijwillig en in de volle breedte actief voor de landelijke Stichting Werkgroep Herkenning. Veertig jaar geleden opgericht als lotgenotencontact voor kinderen van wie de ouders in de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitse bezetter kozen of zelf bezetter waren.

Als geen ander beseft u hoe tweede en zelfs derde generaties tot op de dag van vandaag geconfronteerd worden met loyaliteits- en identiteitsproblemen. Problemen die zijn terug te voeren tot de keuzes en ervaringen van ouders of grootouders.

U begon bij de telefonische hulpdienst, volledig bemenst door vrijwilligers, waarover u al snel de supervisie kreeg. Deze vrijwilligers werden regelmatig geconfronteerd met zware problematiek en hadden behoefte aan ondersteuning en scholing. Voor u reden ervoor te zorgen dat die ondersteuning en scholing er kwam én bleef. Ruim tien jaar lang gaf u daar zelf invulling aan.

Daarna begeleidde u samen met een andere vrijwilliger jarenlang de maandelijkse gespreksgroepen voor lotgenoten. Ook bestuurlijk maakt u zich sterk voor de stichting. Als algemeen bestuurslid Persoonlijke Hulpverlening en als secretaris.

De manier waarop u contact met mensen maakt is uitnodigend en invoelend. U wordt ervaren als een buitengewoon toegankelijke en empathische vrouw. In communicatief en educatief opzicht bent u van grote waarde voor de organisatie. U geeft regelmatig interviews en verzorgt lezingen voor musea en organisaties die zich bezig houden met het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog. Veel scholieren en studenten kunnen op u terugvallen voor hun werkstukken en scripties.

Al ruim tien jaar lang, bent u ook als gastspreker verbonden aan Herinneringscentrum Kamp Westerbork om de Tweede Wereldoorlog ‘een gezicht te geven’. U vertelt kinderen en jongeren van nu over de oorlog van toen en uw pijnlijke persoonlijke ervaringen. Daarmee wordt de oorlog voor jonge mensen niet alleen tastbaar, maar brengt u ook grijstinten aan in een verhaal dat niet alleen zwart-wit is en niet alleen te duiden is in termen van goed en kwaad.

Ik vind het bewonderingswaardig dat u zich zo kwetsbaar durft op te stellen. Dat u de moed heeft gehad uw eigen familiegeschiedenis onder ogen te zien en te onderzoeken. Om over deze beladen erfenis te kunnen praten en er iets goeds mee te doen voor huidige en toekomstige generaties. Om kinderen en jongeren een reëel beeld te geven van oorlog. U brengt de oorlog en de impact daarvan dichtbij voor een generatie mensen voor wie het niet hun oorlog, maar wel hun vrijheid is.

U brengt ze een groter besef bij en zorgt voor nuancering en verdieping. U maakt vooroordelen, uitsluiting, discriminatie, racisme en antisemitisme bespreekbaar. Daarmee slaat u een brug van toen naar nu in het belang van begrip, verzoening en hoop. Dat doet u ook in woord en beeld voor andere educatieve projecten, zoals van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

Maar er zijn nog meer instellingen die op uw inzet en betrokkenheid kunnen rekenen. Zoals Exodus Nederland, de grootste landelijke nazorgorganisatie die met professionals en vrijwilligers opvang en begeleiding biedt aan (ex)gedetineerden voor hun terugkeer naar de samenleving.

Daarbij worden ook de achterblijvers niet vergeten; de partners en kinderen. Ik kan me voorstellen dat uw eigen ervaringen, hoewel van heel andere aard en oorsprong, toch aansluiten bij de belevingswereld van deze mensen.

Jarenlang was u coördinator van de vrijwilligersgroep binnen de Penitentiaire Instelling in Zwolle. In die rol gaf u sturing aan het team vrijwilligers en was u intermediair naar het personeel. Na een aantal jaren maakte u de overstap naar het regionale bestuur van de stichting Exodus Noord- en Oost-Nederland.

Daarnaast was u vanuit de Vrouwenbond vele jaren de drijvende kracht achter de interkerkelijke diensten in het kader van de Wereldgebedsdag (1^e zondag in maart).

Deze diensten voorzagen in een grote religieuze behoefte en hadden ook een sociale functie. U zorgde zelf mede voor de overdenkingen, onder andere voor één van de verzorgingshuizen van Stichting Driezorg in Overijssel.

Vandaag was er Koninklijk bezoek ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de Stichting Werkgroep Herkenning. Vandaag is er ook Koninklijke waardering voor u, mevrouw Diele. Voor al uw grote, vrijwillige verdiensten voor deze stichting en andere organisaties.

U maakt voor veel mensen en generaties het verschil. Voor hen en voor de samenleving bent u van onschatbare waarde. Het is mij dan ook een eer en genoegen u de versierselen te mogen uitreiken die horen bij de Koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Van harte gefeliciteerd, ook namens mijn ambtgenoot in Zwolle.