Toespraak Jan van Zanen Diner Lange Voorhout 16 juni 2023

Your Excellenty Consuelo Femenia, glad to have you here with us,
Voorzitter van de stichting Diner Lange Voorhout, Tom Verboom,
Goedenavond allemaal,

U bent alweer voor de negende keer bijeen voor het Diner Lange Voorhout. Het begon met de droom van dominee Margreet Klokke die voor zich zag hoe bewoners en gebruikers van het Lange Voorhout zouden samenkomen voor een diner aan een lange tafel aan het Schelpenpad. Een diner met open huizen en residenties. Inmiddels is de formule versoberd, maar u dineert nog steeds op stand hier bij Des Indes.

Bij zo’n diner hoort een spreker tussen de eerste en tweede gang. Dit jaar ben ik uw appetizer voor de tweede ronde. Voor de hongerklop toeslaat wil ik u iets verteld hebben over mijn Haagse ervaringen tot nu toe. Ben inmiddels ongeveer drie jaar burgemeester van Den Haag, dus ook wel een mooi moment voor wat reflectie.

Met mijn herbenoeming als burgemeester van Utrecht leek niets erop te wijzen dat ik zou vertrekken. Hou van die stad. Zag er mijn kinderen opgroeien, zat er in de gemeenteraad, was er wethouder en burgemeester. Toch heb ik, toen de kans zich voordeed, mijn belangstelling voor de vacante functie in Den Haag laten blijken. Noem het ambitie.

Was mij bewust van wat zo mooi heet: ‘de uitdagingen van Den Haag’. De grote verschillen tussen de stadsdelen en hun wijken. De verschillen in inkomens en culturen. Verbinden van wat Haags is voor iedereen, werd mijn zelfgestelde opdracht.

Dat was met de beperkingen van de coronatijd niet eenvoudig. Ben graag op pad om de stad en de mensen te leren kennen. Te voet, op de fiets, met de tram. Had door de restricties soms echt het gevoel van een valse start. Dat heb ik na het eerste jaar ruimschoots goed kunnen maken.

Ondertussen spelen beleidsvraagstukken zoals het bouwen van extra huizen met weinig uitbreidingsruimte. Behoud en verbetering van de bereikbaarheid. De opvang van vluchtelingen en asielzoekers. Huisvesting van arbeidsmigranten. Het verbreden van de stadseconomie om die minder eenzijdig te maken. De opdracht om te verduurzamen en de stad op klimaatverandering in te richten.

Als stad van regering en parlement, van Koninklijk huis en diplomatie komen daar voor de burgemeester, met in zijn portefeuille openbare orde en veiligheid, nog een paar bijzondere verantwoordelijkheden bij. Denk aan de beveiliging van onze instellingen en politici. Niet altijd direct mijn eerste verantwoordelijkheid, maar wel een zorg. En dan de demonstraties. Als zetel van regering en parlement zijn we demonstratiehoofdstad van het land. We tellen er inmiddels jaarlijks zo’n 2200.

Naast de keurig aangemelde demonstraties op het Plein en het Malieveld, kregen we te maken met grimmiger acties van onder meer coronacomplotdenkers, boeren en Extinction Rebellion. Het is en blijft onze taak om – zeker als regeringszetel – het demonstratierecht te faciliteren. Wij doen er alles aan om iedere meningsuiting binnen de grenzen van de wet mogelijk te maken. Daarbij vragen we ons steeds af: zou iemand die het tegenovergestelde wil bepleiten ook die ruimte kunnen krijgen? Wij faciliteren slechts, inhoudelijk zijn wij ‘radicaal neutraal’.

De laatste ‘grote uitdaging van Den Haag’ is die van de stadspolitiek. Sinds twee wethouders bijna vier jaar geleden werden aangehouden op verdenking van corruptie en lidmaatschap van een criminele organisatie, staat de grootste partij van Den Haag buiten het stadsbestuur. Dat heeft de verhoudingen in de Haagse politiek verziekt. Die toestand duurt nog altijd voort, ondanks vrijspraak voor de oud-wethouders en bijna alle andere verdachten.

Bruno Bruins is oud-minister van Medische Zorg en Sport. Hij is ook oud-raadslid, voormalig fractievoorzitter van de VVD en ex-wethouder van Den Haag. Aan hem nu de taak om als ‘gespreksleider’ begrip en betere onderlinge relaties in de Haagse politiek te bewerkstelligen.

Misschien is het een eerste noodzakelijke stap. Want om een stad van grote verschillen geloofwaardig te blijven besturen, kan op termijn de grootste niet worden gemist. Ondertussen zet ik mij, samen met het huidige college, onverminderd in voor stad en inwoners van Den Haag.

Wens u een prettige voortzetting van dit diner.