Toespraak door Jan van Zanen bij de herdenking van de intocht van de Prinses Irene Brigade, 8 mei 2023
Geachte aanwezigen,
78 jaar geleden ontwaakte Den Haag uit een nachtmerrie.
Eindelijk was onze stad weer vrij, na vijf afschuwelijke jaren.
Ja, werkelijk afschuwelijk: de slag om de Residentie in 1940 was bijzonder hevig geweest.
Veel militairen verloren toen hun leven.
Daarna was Den Haag het centrum van het kwaad geworden: de nationaalsocialisten vestigden hier het zenuwcentrum van hun terreurapparaat.
Vanuit Den Haag coördineerden zij de moord op de Nederlandse Joden, waar meer dan twaalfduizend Hagenaars het slachtoffer van werden.
Een kwart van de Haagse bevolking werd door de bezetter uit hun huizen verdreven, om plaats te maken voor de Atlantikwall.
Duizenden Haagse mannen voerden zij weg als dwangarbeider.
En de Hongerwinter eiste ook hier een hoge tol: nog in de dagen na de bevrijding stierven er mensen.
Op het einde van de oorlog bracht de lancering van V2-raketten rampzalige gevolgen met zich mee.
Het bombardement op het Bezuidenhout is daarvan het meest schrijnende voorbeeld.
Kortom, Den Haag kon opgelucht ademhalen toen het uur van de bevrijding sloeg.
De mannen van de Prinses Irenebrigade viel de eer te beurt om als eerste geallieerde eenheid onze stad binnen te rijden.
Onder hen was de vorig jaar overleden Rudi Hemmes.
Zolang het nog ging bezocht hij deze herdenking.
De laatste keer was in 2019.
Rudi Hemmes was ook nauw betrokken bij de onthulling van de plaquette die aan de Grote Kerk hangt.
Die plaquette hebben wij te danken aan oud-lid van de Tweede Kamer Thijs van Vlijmen.
Meneer en mevrouw Van Vlijmen en kleinzoon, wat mooi om u hier met z’n drieën vandaag te kunnen begroeten.
Meneer Van Vlijmen, u was in 1985 de initiator van de herdenkingsplaquette en dat had een persoonlijke reden.
Want dit gedenkteken is voor u óók een eerbetoon aan uw oudste broer die bij de Irene Brigade heeft gediend en de bevrijding van Den Haag heeft meegemaakt.
Helaas kwam hij vlak na de oorlog bij een vliegtuigongeval om het leven.
Heb begrepen dat de plaquette is vervaardigd door een andere broer van u, die edelsmid was.
Wat een bijzonder achtergrondverhaal.
Geachte aanwezigen,
Wij kijken vandaag echter niet alleen terug.
Den Haag is, zoals u weet, de internationale stad van vrede en recht.
En de Nederlandse militairen van nu vervullen een belangrijke rol in internationale vredesmissies.
Zoals het Garderegiment Fuseliers Prinses Irene, dat is voortgekomen uit de Prinses Irene Brigade, maar hier vandaag, helaas, niet aanwezig kan zijn.
Een aantal leden is op dit moment in Engeland voor de training van Oekraïense militairen en een ander deel is bij een grote oefening met de Italiaanse NAVO-partner op het eiland Sardinië.
Onze vrouwen en mannen zetten zich met hart en ziel en onder vaak grote gevaren in voor een veilige en rechtvaardige wereld.
En daarom verdienen zij onze onvoorwaardelijke steun.
Wij voelen ons met hen verbonden.
Zoals wij ons ook verbonden voelen met de leden van de Prinses Irenebrigade.
Al zijn zij niet meer onder ons.
Hun verhaal, hoe zij Nederland en Den Haag de vrijheid brachten zullen wij doorvertellen aan de komende generaties.
Wij zijn ons ervan bewust dat de vrede en vrijheid die wij mogen genieten, geen vanzelfsprekendheid zijn.
Wij moeten die koesteren en verdedigen.
Elke dag opnieuw.
