Toespraak door burgemeester Jan van Zanen bij de herdenking van de Slag om de Residentie op het Ilsyplantsoen, 10 mei 2021

Meneer de Gouverneur van de Residentie,
Geachte aanwezigen,

Een beeld zegt meer dan duizend woorden, zo luidt het gezegde.
Maar beelden kunnen soms ook misleidend zijn.
Zo bestaat er een wonderlijke foto van Alphons Hustinx, een van de Nederlandse pioniers van de kleurenfotografie.
Op internet is ie makkelijk te vinden wanneer je zoekt op zijn naam, plus de datum van de opname.
Wat zien we op die foto?
Een weg, aan weerszijden groene struiken en een fietspad, erboven een blauwe hemel met wat wolken.
Op de voorgrond loopt een man met een pet op, fiets aan de hand.
Iets meer naar de achtergrond zie je nog wat fietsers.
Die rijden niet op het rijwielpad, maar op de weg.
Al snel zie je waarom: een enorm Junkers transportvliegtuig blokkeert het fietspad.
Wat verder weg kun je nog twee andere vliegtuigen zien liggen.
De foto is van 24 mei 1940, genomen in de buurt van Delft, langs de toen nieuwe autoweg tussen Den Haag en Rotterdam.
Het tafereel straalt een merkwaardige rust uit.
Niets, maar dan ook werkelijk niets doet denken aan de heftige gevechten die precies twee weken eerder hier vlakbij plaatsvonden.
Behalve dan die neergehaalde vliegtuigen.
En omdat het allemaal in kleur is, lijkt het plotseling minder lang geleden.

Vandaag herdenken wij hier, bij het voormalige stationsgebouw van het vliegveld Ypenburg, de Slag om de Residentie.
Helaas zonder de heer Appel, die het allemaal aan den lijve heeft moeten ondervinden.
Meneer Appel kan er vandaag niet bij zijn.
De heer Moerman is ons eind vorig jaar ontvallen.
Ook hem missen wij zeer.

Waar Nederland destijds voor vreesde, werd op die zonnige vrijdag 10 mei 1940 werkelijkheid:
ons land werd aangevallen door nazi-Duitsland.
Maar ondanks het technische en logistieke overwicht van het Duitse leger werd de aanval op Den Haag, zoals bekend, allerminst een succes.
De mannen die Den Haag en ons land in die meidagen zo moedig verdedigden, waren helden.
Zij stelden zich teweer tegen een vijand die meedogenloos was:
Niet alleen tijdens de strijd om de Residentie, maar óók in de vijf jaren bezetting die zouden volgen.

Anno 2021 zijn er steeds minder ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog.
Het is daarom aan ons om hun verhaal door te vertellen aan de komende generaties.
Wij zijn dat verplicht.
Verplicht aan hen die destijds hun leven in de waagschaal stelden voor de vrijheid, die ook de onze is.
Een vrijheid die velen in de wereld nog moeten ontberen.
Een vrijheid, zo kostbaar, dat wij er niet lichtzinnig mee om mogen gaan.
En die ons steeds tot verantwoordelijkheid maant.