Toespraak door burgemeester Jan van Zanen bij de herdenking van oud-burgemeester Ad Havermans in de raadsvergadering van 29 maart 2022
Geachte leden van de raad,
Familie Havermans,
Op 8 maart jongstleden overleed, op 87-jarige leeftijd, oud-burgemeester Ad Havermans.
Vandaag, tijdens deze eerste raadsvergadering die sindsdien plaatsvindt, sta ik met u stil bij het heengaan van deze markante bestuurder én ereburger van Den Haag.
Ad Havermans was burgemeester van onze stad van 1985 tot 1996.
Het waren de jaren dat Den Haag er in financieel opzicht slecht voor stond.
Met hart en ziel zette Ad Havermans zich in voor het herstel van onze stad.
Daarbij gaf hij blijk van doortastendheid én grote kennis van zaken.
Dat laatste was niet zo vreemd, aangezien Ad Havermans was gepromoveerd op het onderwerp ‘artikel-12 gemeenten’.
De naam van Ad Havermans zal altijd verbonden blijven met dit Stadhuis.
Want het is in belangrijke mate aan hem te danken dát het hier, aan het Spui, is gebouwd.
In de ingewikkelde, bij tijd en wijle gepolariseerde Haagse politieke verhoudingen van de jaren tachtig en negentig, wist Havermans met regelmaat de gemoederen tot bedaren te brengen.
Zo ook in het heftig gevoerde debat over het nieuw te bouwen Stadhuis.
Deze zaak wist Ad Havermans, steeds op zoek naar een compromis, in goede banen te leiden.
En daar mag Den Haag hem dankbaar voor zijn.
Met de komst van het Stadhuis kreeg dit deel van het centrum een belangrijke impuls.
Wie de foto’s van dit gebied uit de jaren zeventig en tachtig vergelijkt met de situatie nu, weet wat ik bedoel.
Havermans voorzag dit alles destijds en heeft, behalve natuurlijk de bouw van het Stadhuis, ook de verdere ontwikkeling van het Spuikwartier voor een belangrijk deel mogen meemaken.
Ook op andere terreinen gaf Ad Havermans er blijk van graag wat verder te willen kijken dan het hier en nu.
Zo zette hij zich vol enthousiasme in voor de vorming van het Stadsgewest Haaglanden, de voorloper van de Metropoolregio.
Hij stond aan de wieg van de regionalisering van de brandweer en de samenvoeging van de brandweerregio Haaglanden met Delft.
Het over de grenzen kijken ging bij Ad Havermans nog iets verder.
Hij zag voor gemeenten een actieve rol weggelegd bij de ontwikkelingssamenwerking en wist daarvoor zelfs de secretaris-generaal van de VN te enthousiasmeren.
Hij zette zich ervoor in om de wereld naar Den Haag te halen.
De komst van de latere Nobelprijswinnaar OPCW en Europol zijn in belangrijke mate zijn verdienste.
Voor Havermans was het, als burgemeester van de internationale stad van vrede en recht, een onvergetelijk moment toen hij Nelson Mandela in Den Haag mocht verwelkomen, luttele maanden na diens vrijlating.
Net als de ontvangst, drie jaar later, van Michail Gorbatsjov, de man die eind jaren tachtig zo’n cruciale rol speelde in het beëindigen van de Koude Oorlog.
De wandeling van Havermans met de voormalige Sovjetleider Gorbatsjov door Den Haag leek wel een triomftocht, zo enthousiast was iedereen.
Een herinnering die, ook gezien de actualiteit, tot weemoed stemt…
En over actualiteit gesproken: net als vorige week liet de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in de tijd van Havermans flink te wensen over.
Den Haag stond wat dat betreft van de vier grote steden steevast onderaan.
U ziet, het is iets beter geworden…
Havermans deed er alles aan om de opkomst te bevorderen.
Niet alleen kreeg iedereen die voor het eerst mocht stemmen persoonlijk een brief van hem, toen iets heel nieuws.
Er kwam ook een debat in de Grote Kerk, met de jongste kandidaten van de deelnemende partijen.
En Ad Havermans mocht een door kunstenares Pien Hazenberg beschilderde tram onthullen, met de slogan ‘Als ik het voor het zeggen had, dan wist ik het wel’.
Den Haag zal Ad Havermans herinneren als een toegewijde en benaderbare burgemeester.
Zijn telefoonnummer stond gewoon in het telefoonboek.
Mensen konden hem altijd bellen.
Ook al was het midden in de nacht.
Bij zijn afscheid gaf hij aan het contact met de Hagenaars en Hagenezen het meest te zullen missen.
Hij was dan ook, samen met zijn vrouw, veel in de wijken van onze stad te vinden.
Iets, waarover ik nog niet zo lang geleden met mevrouw Havermans heb gesproken.
Tot slot nog een mooie anekdote.
Op een dag bestormden de krakers van de Blauwe Aanslag (misschien kan Joris Wijsmuller daar straks nog een toelichting op geven?) de toenmalige raadzaal aan de Groenmarkt.
Op dat moment was de raad er bijeen.
De krakers deden dat op ludieke wijze met een schuimrubberen stormram, maar de politie nam geen enkel risico en sloot het gebouw af.
Buiten was het onrustig, rellerig.
Toen de vergadering ten einde was, zei een bode dat Havermans door een achteruitgang het pand kon verlaten.
Waarop Ad Havermans gedecideerd sprak: ‘Maar ik ben de burgemeester, ik ga door de voordeur’.
En zo liep hij zelfbewust en onverschrokken het tumult tegemoet.
Klein van stuk en zéér waardig.
Steeds op zoek naar de dialoog, een bruggenbouwer.
Een kundig bestuurder en een mens om van te houden.
Burgemeester van iedereen.
Zo zal Den Haag zich Ad Havermans blijven herinneren.
Ik verzoek u, voor zover u dat kunt, te gaan staan en een moment stilte in acht te nemen uit respect voor onze oud-burgemeester en ereburger Ad Havermans.
