Toespraak door Jan van Zanen bij de uitreiking van een Koninklijke onderscheiding aan Marieke Stoel, 10 februari 2024
Dank u wel, mevrouw de voorzitter (Joke Hoogakker ), goedemorgen allemaal.
Mag ik beginnen met een enkel persoonlijk woord?
Voor het mij is het bijzonder om hier te mogen zijn.
Opgevoed vanuit een vrijzinnig hervormde familie.
En wat zou mijn lieve grootmoeder Van Zanen trots zijn geweest als ik hier vandaag in deze Houtrustkerk iets mocht zeggen.
Oma van Zanen had het sowieso leuker gevonden als ik dominee zou zijn geworden …
En dan is dit bovendien de plek – begrijp ik – die zo hecht verbonden is met dr. Nicolette Bruining, medeoprichtster van de V.P.R.O.
Alhoewel ik een hartstochtelijk A.V.R.O.- man ben, vind ik het leuk dit te memoreren …
Ben op de fiets hierheen gekomen.
Iets vroeger dan wellicht nodig. Ik woon hier nietzover vandaan. Maar ja met CPC loop vandaag weet je het maar nooit.
Kreeg van ‘juffrouw Saartje’ – ik weet niet hoe uw erg aardige kosteres heet – in het keukentje een kopje koffie.
En kon de prachtige klanken van het koffieconcert dus beluisteren …
En dat brengt me bij u,
mevrouw Stoel, geachte Marieke,
Uw leven is één en al muziek.
Een voorrecht, lijkt me.
U heeft zich gewijd aan wat wel wordt omschreven als ‘de koningin der instrumenten’, het orgel.
Hier in Den Haag studeerde u aan het Koninklijk Conservatorium orgel als hoofdvak.
En aan het Sweelinck Conservatorium behaalde u uw diploma Uitvoerend Musicus.
Daarnaast studeerde u Kerkmuziek als hoofdvak, evenals piano en koordirectie.
Al vroeg bracht u al die opgedane kennis en kunde in praktijk.
En wel in de Houtrustkerk.
Daar begon u, nog tijdens uw studie, in 1979 als cantor-organist.
En dat bent u nog altijd.
Dat betekent dat u nu al 45 jaar (een kleine halve eeuw…) de kerkdiensten in de Houtrustkerk muzikaal vormgeeft en begeleidt.
In nauw overleg met de voorgangers maakt u een keuze uit de psalmen en gezangen, die uiteraard aansluiten bij de vrijzinnig-protestantse signatuur van de kerk.
Ook let u erop dat de balans tussen oud en nieuw, moeilijk zingbaar en gemakkelijk in orde is.
Kerkliederen kunnen soms inderdaad, hoe mooi ook, lastig te zingen zijn…
Denk dat u, na al die jaren, wel goed aanvoelt wat u de gemeente muzikaal kunt voorschotelen.
Hoe staat het met de moeilijkheid van uw eigen composities?
Want u heeft ook vele kerkliederen zelf gecomponeerd.
Die zijn verzameld in de bundel Eigenwijs.
En in andere bundels, waaruit in vele andere kerken wordt gezongen.
Maar het is natuurlijk niet alleen de gemeente die zingt.
Er is ook een cantorij, die u tevens dirigeert.
Helaas is die door de jaren heen behoorlijk uitgedund, maar gelukkig komt er soms versterking van buitenaf.
En dan is er natuurlijk nog het kerkkoor, dat eveneens onder uw bezielende leiding staat.
Leden en luisteraars roemen de wijze waarop u het koor telkens op kwalitatief hoog niveau laat musiceren, niettegenstaande de hoge gemiddelde leeftijd van het koor.
Met weer een ander gezelschap, het Vogelwijkkerstkoor, geeft u sinds 2015 concerten in zorginstellingen.
Op al die manieren laat u heel veel mensen het plezier van samen muziek maken en ernaar luisteren beleven.
Weet wat dat is, want zingen, dat doe ik ook heel graag.
Al is mijn repertoire iets anders…
Terug naar het orgel.
Al ruim 14 jaar bent u voorzitter van de Haagse Orgel Kring, een vereniging van vak-en amateurorganisten.
In de Houtrustkerk geeft u sinds jaar en dag orgelconcerten.
Daarvan zijn ook opnamen gemaakt voor radio en cd.
Daarnaast gaat u ook in andere Nederlandse steden vol op het orgel.
Zoals in het Academiegebouw van de Leidse Universiteit, bij concerten en academische plechtigheden.
Ook concerteert u regelmatig buiten de landsgrenzen.
Bijvoorbeeld in België, Oostenrijk en Italië.
Uw spel werd zelfs bekroond met de toekenning van de prestigieuze ‘Médaille de
Bronze’ van de Société Académique d’Éducation et d’Encouragement Couronnée par
I’Académie Française des Arts, Sciences et Lettres.
Die onderscheiding kreeg u voor uw inzet voor de orgelmuziek van Franse componisten.
Bijzonder sympathiek vind ik dat u ook andere musici regelmatig een podium biedt in de Houtrustkerk.
Daar organiseert u al zo’n dertig jaar koffieconcerten.
Die concerten zijn zeer geliefd, zowel bij uitvoerenden als publiek.
Bekende musici, zoals zangeres Miranda van Kralingen, traden hier in hun beginjaren op.
En over beginnende musici gesproken: u heeft al heel wat organisten opgeleid.
Sommigen vallen in als u in de Houtrustkerk verstek moet laten gaan.
Beste Marieke Stoel,
‘Zingend door het leven’ zo luidt de titel van de biografie van een beroemde Nederlandse sopraan uit de vorige eeuw, Jo Vincent (ik hoor dat er hier mensen zijn die nog weten wie dat was).
‘Spelend, componerend en dirigerend door het leven’, dat is het Leidmotief van uw leven.
U verschaft op die wijze veel plezier en vaak ook troost en bemoediging voor heel veel mensen.
Dat is iets heel moois.
Het doet me veel genoegen u te mogen mededelen dat u voor uw levenswerk een Koninklijke onderscheiding is toegekend.
Van harte gelukgewenst.
