Toespraak door Jan van Zanen bij de opening van de tentoonstelling ‘125 jaar stad van vrede en recht’, 28 juni 2024
Geachte aanwezigen,
125 jaar Eerste Vredesconferentie.
125 jaar Permanent Hof van Arbitrage.
125 jaar vrede en recht in Den Haag.
Mijlpalen waar wij dit jaar en vandaag in het bijzonder bij stilstaan.
Het woord ‘vieren’ zou ik willen vermijden.
De geopolitieke situatie geeft geen aanleiding tot feestgedruis.
Maar deze jubilea nodigen ons wel uit om terug te blikken en vooruit te kijken.
In 1899 kwamen de 26 belangrijkste landen van dat moment samen in Den Haag om tot afspraken te komen hoe toekomstige conflicten vreedzaam opgelost konden worden.
En, om spelregels op te stellen, mocht het wel tot een conflict komen.
De conferentie was uniek: ten eerste vond deze in vredestijd plaats (tot die tijd niet gebruikelijk) en ten tweede hadden alle deelnemers – groot en klein – dezelfde stem tijdens de vergaderingen.
De belangrijkste uitkomst van de eerste Haagse Vredesconferentie was de oprichting van het Permanent Hof van Arbitrage: een hof waar landen voortaan via arbitrage hun conflicten op vreedzame wijze konden oplossen.
Een succesvol instituut want dankzij het hof zijn honderden conflicten opgelost en is verdere escalatie voorkomen.
Maar helaas halen deze verhalen vaak niet de publiciteit.
Hét symbool van Den Haag als stad van vrede en recht, het Vredespaleis, werd speciaal voor dit hof gebouwd.
Later zouden andere organisaties hun intrek nemen in het Vredespaleis, zoals de wereldberoemde bibliotheek en het Internationaal Gerechtshof.
In de afgelopen 125 jaar kwamen talloze belangrijke internationale organisaties en ngo’s naar Den Haag, die elk op hun eigen manier bijdragen aan vrede en rechtvaardigheid in de wereld.
Zowel op een preventieve manier als ook door berechting achteraf.
Den Haag werd daarnaast een internationaal ontmoetingscentrum op het gebied van vrede en internationaal recht.
Tijdens de Vredesconferentie van 1899 speelden activiste Bertha von Suttner, jurist Tobias Asser en journalist William Stead daarin een prominente rol.
Sindsdien hebben honderden invloedrijke personen hun weg weten te vinden naar Den Haag.
Inmiddels is Den Haag regelmatig gaststad voor belangrijke internationale conferenties, zoals de Internationale Afghanistan Conferentie in 2009, de Nuclear Security Summit van 2014 en volgend jaar de NAVO-top.
De tentoonstelling ‘125 jaar stad van vrede en recht’ neemt u mee op reis.
Op reis naar de dagen van de Eerste Haagse Vredesconferentie en alles wat daarna gebeurde.
Het beeldmateriaal is afkomstig uit het Haags Gemeentearchief, de Koninklijke Verzamelingen en het Haags Historisch Museum.
Hartelijk dank aan deze instellingen.
Het werk op het gebied van vrede en recht lijkt soms ver weg voor de Haagse inwoner en dat is ook niet zo vreemd.
Daarom juich ik het toe dat er dit jaar allerlei activiteiten plaatsvinden rond vrede en recht, gericht op een breed publiek.
Deze zijn terug te vinden via het Just Peace platform.
U kunt de QR-code in de tentoonstelling scannen voor het programma.
In de tentoonstelling vindt u ook een Vredesboek, waar u uw eigen vredesboodschap kunt achterlaten.
Van harte hoop ik dat deze tentoonstelling, hier in het hart van ons stadhuis en van onze stad, veel bezoekers moge trekken.
Het verhaal van Den Haag als stad van vrede en recht is immers te mooi om beperkt te blijven tot een kring van ingewijden.
Het is iets om trots op te zijn en om uit te dragen.
Zeker in deze tijd, nu de wereld schreeuwt om vrede.
Dank u.
