Dankwoord door burgemeester Jan van Zanen bij de presentatie van het boek ‘De vredelievendste oorlogsman’, 30 september 2022

 

Geachte aanwezigen,

In het bijzonder leden van de familie Den Beer Poortugael,

En natuurlijk Vincent Klooster en Ben Schoenmaker,

 

Hartelijk dank voor dit boek.

Als burgemeester van Den Haag ben ik blij met de publicatie van de levensschets en dagboeknotities van generaal Jacobus Catharinus Cornelis den Beer Poortugael.

Niet in de laatste plaats omdat ik een fervent lezer ben.

Bovendien heb ik mijn jeugd doorgebracht in Edam.

Het daar gelegen Fort Edam maakt deel van de Stelling Amsterdam, waar Den Beer Poortugael commandant van is geweest.

Maar bovenal ben ik verheugd dat met dit boek iemand weer tot leven komt die een belangrijke rol heeft gespeeld in de opbouw van Den Haag als internationale stad van vrede en recht.

Den Beer Poortugael behoorde tot de pioniers op dat terrein.

Toen in 1924 werd teruggeblikt op de vredesconferentie van 1899, sierde het portret van Den Beer Poortugael menig krant.

Aan deze en die van 1907 had hij namens de regering als gedelegeerde deelgenomen.

En hij was, ondanks zijn hoge leeftijd, zelfs al aangewezen om die rol te vervullen bij de derde vredesconferentie, die voor 1915 was gepland.

Hij gold, hoewel geen jurist, als expert op het terrein van het oorlogsrecht, dat met de Haagse vredesconferenties een aanzienlijke vlucht nam.

Daarom is het mooi dat dit boek weer de aandacht op hem vestigt.

Extra aantrekkelijk is daarbij dat hij zijn nagelaten geschriften zelf het woord tot ons richt.

Zo kunnen we als het ware een reis door de tijd ondernemen naar het Nederland en het Den Haag van de negentiende en vroege twintigste eeuw.

Zoiets is voor velen fascinerend.

Los daarvan vormt het verschijnen van dit boek een aanvulling op de historiografie van Den Haag én de vroege fase van internationale samenwerking op het gebied van vrede en recht.

 

Wat dat betreft bevinden we ons vandaag op een toepasselijke locatie.

Niet alleen omdat hier het Nederlands Instituut voor Militaire Historie is gevestigd.

Aan de overkant van de Van Alkemadelaan staat, waar eerst de Alexanderkazerne was gevestigd, het Internationaal Strafhof.

Dat dit uitgerekend op die locatie verrees, mag symbolisch genoemd worden.

Want niet ver daar vandaan had architect De Bazel aan het begin van de twintigste eeuw een heuse ‘hoofdstad van de stichting van het internationalisme’ bedacht, met onderkomens voor internationale organisaties plus een Vredespaleis.

De voorloper van de huidige internationale zone.

Berlage nam dit onderwerp even later op in zijn uitbreidingsplan voor Den Haag.

Ongetwijfeld moet Den Beer Poortugael kennis hebben genomen van deze plannen, die uiteindelijk niet doorgingen, wat maar misschien maar goed ook was.

Want anders was het unieke duingebied dicht bij Den Haag er niet meer geweest.

Een Vredespaleis kwam er, zij het op een andere plek en van een ander ontwerp.

Den Beer Poortugael mocht nog getuige zijn van het leggen van de eerste steen.

 

Den Haag mag terecht trots op haar reputatie als stad van vrede en recht.

Maar we mogen nooit vergeten dat die reputatie het werk van velen is, uit heden en verleden.

Den Beer Poortugael behoort tot de mensen die het fundament hebben gelegd van het indrukwekkende bouwwerk van vrede en recht dat sinds de late negentiende eeuw is verrezen.

Daar mogen we hem dankbaar voor zijn.

Dat hij ons ook nog, zoveel jaren later, met dit boek een inkijkje gunt in zijn leven en werken én het Den Haag van zijn tijd, dat is als het ware de kers op de taart.

Vincent Klooster en Ben Schoenmaker, veel dank voor het bezorgen van deze uitgave.