Toespraak door burgemeester Jan van Zanen bij de uitvaart van oud-burgemeester en ereburger A. Havermans, 14 maart 2022
Mevrouw Havermans,
Kinderen en kleinkinderen,
Familieleden,
Vrienden,
Oud-collega’s, ambtsvoorgangers Wim Deetman en Jozias van Aartsen,
Oud-medewerkers,
Geachte aanwezigen,
Een bruggenbouwer, een bestuurder in hart en nieren en een bijzonder aimabel mens is van ons heengegaan:
Ad Havermans.
Ereburger van Den Haag.
Ad Havermans leek geboren voor het ambt van burgemeester.
Tijdens zijn rechtenstudie in Leiden had hij er zich al uitgebreid mee beziggehouden.
En in de decennia die daarop volgden, bracht hij zijn kennis van en de liefde voor dit ambt in praktijk.
In vier gemeenten bekleedde hij het, in een tijdspanne van 33 jaar.
Na Pannerden, Druten en Doetinchem, volgde in 1985 Den Haag.
Het waren de jaren dat onze stad kampte met grote financiële problemen.
Ad Havermans heeft zich van meet af aan sterk gemaakt voor het herstel van Den Haag.
Hij toonde daarbij grote kennis van zaken én doortastendheid.
Per slot van rekening was hij gepromoveerd op het onderwerp ‘artikel-12 gemeenten’.
Hij trad daarbij niet op de voorgrond.
Zelf formuleerde hij het later in een interview zo:
“Als burgemeester moet je altijd werken met de politieke situatie die je aantreft.
Je kunt als burgemeester alleen maar proberen te sturen, te coördineren en te anticiperen.
Dat is je vak.
Scoren is voor politici.
Ik heb nooit behoefte gehad om te scoren.
Ik wilde besturen.”
Einde citaat.
Die neiging tot scoren gaf echter in de Haagse politieke verhoudingen van de jaren tachtig en negentig genoeg aanleiding tot heftige meningsverschillen.
Het debat over een nieuw stadhuis aan het Spui is wat dat betreft exemplarisch.
Ook deze zaak wist Ad Havermans, steeds op zoek naar een compromis, in goede banen te leiden.
En daar mogen we hem heel dankbaar voor zijn.
Want met de komst van het stadhuis naar het Spuikwartier begon ook de wedergeboorte van dit deel van de stad.
Iets dat hij al had voorzien.
En dat hij gelukkig ook nog heeft mogen meemaken.
Dat verder kijken, dat bracht Ad Havermans ook op andere terreinen in praktijk.
Vol verve zette hij zich in voor de vorming van het Stadsgewest Haaglanden, de voorloper van de Metropoolregio.
Onder het motto: niet met de ruggen naar elkaar toe, maar samenwerken.
Ook stond hij aan de wieg van de regionalisering van de brandweer en de samenvoeging van de brandweerregio Haaglanden met Delft.
Dat laatste ging niet zonder slag of sloot, maar een kop koffie met toenmalig burgemeester Huib van Walsum van Delft deed wonderen.
Ad Havermans heeft zich ook ingespannen om van de brandweer een meer diverse organisatie te maken.
In een tijd dat dit nog niet vanzelfsprekend was, traden de eerste vrouwen én de eerste mannen met een niet-westerse achtergrond toe tot het brandweerkorps.
Het hoofdbureau draagt sinds de verbouwing zijn naam en daar was hij, terecht, heel trots op.
Het over de grenzen kijken ging bij Ad Havermans overigens nog iets verder.
Hij zag voor gemeenten een actieve rol weggelegd bij de ontwikkelingssamenwerking en wist daarvoor zelfs de secretaris-generaal van de VN te enthousiasmeren.
Die ontwikkelingssamenwerking lag hem na aan het hart.
Na een reis naar Juigalpa, partnerstad in Nicaragua, vertoonde Ad Havermans aan geïnteresseerde Hagenaars persoonlijk zijn daar gemaakte dia’s en vertelde honderduit.
Van 1987 tot 1994 was Ad Havermans voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, een functie waar hij veel tijd en energie in stak.
Ik herinner me onze laatste ontmoeting, in de tram, op weg naar een VNG-jaarcongres.
Ik was toen wethouder in Utrecht, hij inmiddels erevoorzitter van de VNG.
En net zoals Ad Havermans zich sterk maakte voor samenwerking met gemeenten in het buitenland, zo zette hij zich er ook voor in om de wereld naar Den Haag te halen.
Want het was in zijn ambtsperiode dat de renaissance begon van Den Haag als internationale stad van vrede en recht.
De komst van de latere Nobelprijswinnaar OPCW en Europol zijn in belangrijke mate zijn verdienste.
Toch, bij al zijn aandacht voor regionale en internationale samenwerking, stond bij Ad Havermans steeds zijn primaire verantwoordelijkheid voorop:
De veiligheid en het welzijn van de inwoners van Den Haag.
Daar heeft hij dag en nacht voor gesjouwd, om het te zeggen in de woorden van zijn opvolger Wim Deetman.
Bij zijn afscheid gaf hij aan het contact met burgers het meest te zullen missen.
Hij was dan ook, samen met zijn vrouw en steun en toeverlaat Greetje, veel in de wijken van Den Haag te vinden.
We hebben het er nog over gehad, lieve Greetje, tijdens onze gezellige lunch op het Kapelplein, afgelopen november, samen met Susan.
Het waren de Hagenaars en Hagenezen, in al hun verscheidenheid, die hem het meest dierbaar waren.
En omgekeerd sloten de inwoners van Den Haag Ad Havermans in hun hart.
Zijn opvolgers kregen nog vaak de vraag: “Hoe gaat het met onze oud-burgemeester Havermans?”
29 maart zal de gemeenteraad hem herdenken.
Den Haag zal Ad Havermans herinneren als een toegewijde en heel benaderbare burgemeester.
Zijn telefoonnummer stond gewoon in het telefoonboek.
Mensen konden hem altijd bellen.
Ook al was het midden in de nacht.
Zelf zei hij daarover:
“Je hebt als burgemeester een soort ombudsfunctie.
Je bent iemand bij wie mensen terecht kunnen als ze ten einde raad zijn.”
Een uitspraak die tekenend is voor de bevlogenheid waarmee Ad Havermans invulling gaf aan het ambt van burgemeester.
Hij stond voor een stad waar iedereen gehoord wordt.
En iedereen zich thuis voelt.
Daarin is en blijft hij een voorbeeld voor huidige en toekomstige bestuurders van Den Haag.
